Xét nghiệm máu có phát hiện được bệnh ung thư?

- Tôi muốn tầm soát ung thư từ khi bệnh còn “trong trứng nước”. Xin hỏi, kết quả xét nghiệm máu có tìm ra ung thư từ sớm không?

BS Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán y khoa TP.HCM, tư vấn:

 - Xét nghiệm máu tìm ung thư có dấu ấn sinh học hoặc dấu ấn ung thư trong máu. Người ta dùng nó như phương tiện phát hiện, sàng lọc ung thư tiền liệt tuyến, bao tử, tụy tạng, máu… và một số ung thư khác như gan, phổi, tế bào hắc tố (nốt ruồi đen), buồng trứng… Xét nghiệm này có khả năng phát hiện ung thư từ giai đoạn rất sớm.

Tuy nhiên, xét nghiệm máu không thể hiện 100% bản chất ung thư, vì có thể cho kết quả dương tính giả do máu có những chất tương đồng với khối u. Để xác định có khối u ung thư hay không, thường phải làm lại xét nghiệm sau một thời gian ba-sáu tháng… Nếu đúng là có khối u ung thư thì các chỉ số này càng tăng theo tỷ lệ kích thước khối u. Khi các chỉ số nhích lên sẽ kết hợp với các chẩn đoán hình ảnh khác để xác định “đối tượng”. Ví dụ chụp CT toàn thân, chụp hình cộng hưởng khuếch tán toàn thân phát hiện ung thư giai đoạn rất sớm. Nếu là dương tính giả, chỉ số sẽ vọt lên rồi sụt xuống.

Đáng lo nhất là hiện tượng âm tính giả, tức là có ung thư nhưng không phát hiện được, ví dụ ung thư gan không tiết AFP vào máu. Đây là vấn đề nan giải, vì đôi khi bệnh nhân tưởng mình không bệnh, nhưng thật ra bệnh vẫn âm thầm phát triển.

Dấu ấn ung thư còn được sử dụng để theo dõi điều trị. Trước khi điều trị sẽ làm xét nghiệm, ví dụ trước mổ chỉ số là 100 đơn vị, thì sau khi mổ sẽ còn một-hai đơn vị. Nhưng sau mổ một thời gian, xét nghiệm lại, thấy chỉ số tăng cao là báo hiệu có di căn. Xét nghiệm dấu ấn ung thư có giá 50.000-100.000 đồng/chỉ số ung thư.